Το αθλητικό ατύχημα συμβαίνει συνήθως κατά τη διάρκεια τής μεγίστης απόδοσης του ανθρωπίνου οργανισμού. Συνήθως τραυματίζεται εμφανώς το μυοσκελετικό σύστημα και ταυτόχρονα, σε κάποιο βαθμό, επηρεάζεται και ο ψυχισμός του τραυματιζόμενου. Τα όσα ακολουθούν αποτελούν ενημέρωση σε ό,τι αφορά τις αθλητικές κακώσεις και δεν πρέπει με κανένα τρόπο να εκληφθούν ως ιατρικές οδηγίες για την αντιμετώπιση αυτών. Σε περίπτωση τραυματισμού, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας και μόνο.

Η Αθλητική Ιατρική είναι ο κλάδος που περιλαμβάνει τα τμήματα εκείνα των βασικών επιστημών της ιατρικής, τα οποία ερευνούν και μελετούν την επίδραση της ασκήσεως και της αθλήσεως ή την έλλειψη αυτών, τόσο στα υγιή άτομα, όσο και στα άτομα με σωματική, ψυχική ασθένεια ή ειδικές ανάγκες. Η άθληση τόσο με την ερασιτεχνική της μορφή - που είναι πολύ διαδεδομένη σε όλες τις ηλικίες - όσο και με την επαγγελματική της, αποτελεί δραστηριότητα μεγάλου μέρους του πληθυσμού της χώρας μας. Ατυχώς, κατά τη διάρκεια αυτής της δραστηριότητας συμβαίνουν και ατυχήματα άλλοτε μεγάλης βαρύτητας.

Τα ατυχήματα αυτά καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ορθοπαιδικοί χειρουργοί, αλλά και ιατροί κάθε ειδικότητας που ασχολούνται με τον αθλητισμό.

Στις αθλητικές κακώσεις περιλαμβάνονται: το αιμάτωμα, η θλάση, η εκδορά, το διάστρεμμα και η ρήξη συνδέσμου, το αίμαρθρο, το ύδραρθρο και το εξάρθρημα (προκειμένου για αρθρώσεις), το κάταγμα καθώς και οι επανειλημμένοι τραυματισμοί που οδηγούν σε άσηπτες φλεγμονές, γνωστές ως σύνδρομα καταπονήσεως ή υπερχρήσεως.

Η κλινική εικόνα εξαρτάται από την ένταση του τραυματισμού και το τμήμα του μυοσκελετικού συστήματος που τραυματίζεται. Οι συνήθεις εκδηλώσεις είναι: πόνος, οίδημα (διόγκωση-πρήξιμο) της περιοχής, αιμάτωμα, δυσκολία στη βάδιση (χωλότητα) ή δυσχέρεια στη χρήση των χεριών, ή τέλος αδυναμία μετακινήσεως σε περίπτωση κατάγματος. Η κλινική εικόνα εξαρτάται από την περιοχή στην οποία εντοπίζεται η κάκωση. Εάν αφορά σε τένοντα ή μύες τότε δυσχεραίνεται η αντίστοιχη κίνηση, παρατηρείται διόγκωση στην περιοχή ή εντύπωμα εάν πρόκειται περί ρήξεως, και βεβαίως η κίνηση είναι δυσχερής ή αδύνατη, ενώ ο τραυματίας πονά. Στην περίπτωση τραυματισμού της αρθρώσεως, η τελευταία, διογκούται λόγω συλλογής υγρού ή αίματος και η κίνηση δυσχεραίνεται ενώ ο τραυματίας πονά. Στην περίπτωση κατάγματος, παρατηρείται διόγκωση και παραμόρφωση στην περιοχή. Η κίνηση είναι συνήθως δυσχερής ή αδύνατη και επώδυνη.

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το είδος και την έκταση της κακώσεως. Ο πόνος απαντάται σε όλες τις κακώσεις όπως και το οίδημα-διόγκωση. Η εκδορά και το αιμάτωμα είναι από τα πλέον συχνά συμπτώματα της αθλητικής κακώσεως. Η παραμόρφωση του άκρου ή η απόκλιση από τον φυσιολογικό άξονα ακολουθούν. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την αδυναμία αθλήσεως ή και την έκπτωση της καθημερινής δραστηριότητος.

Εργαστηριακά ευρήματα αφορούν στις διάφορες αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις, που επιτρέπουν την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό της κακώσεως, καθώς και τις απεικονιστικές μεθόδους. Οι τελευταίες είναι αυτές που συμπληρώνουν το ιστορικό και την κλινική εξέταση και βοηθούν στο να τεθεί η διάγνωση. Στην περίπτωση της αθλητικής κακώσεως, ουσιαστική βοήθεια παρέχει η απλή ακτινογραφία για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό οστικής κακώσεως. Η αξονική τομογραφία δίδει σημαντικές λεπτομέρειες της οστικής υφής, ενώ ο μαγνητικός συντονισμός (MRI) συμβάλλει στην εντόπιση κακώσεων των μαλακών μορίων (συνδέσμων, μηνίσκων, τενόντων κλπ.). Επίσης θετική βοήθεια δίδει και το υπερηχογράφημα προκειμένου για κακώσεις μαλακών μορίων.

Η διάγνωση θα τεθεί με τη βοήθεια του ιστορικού και κυρίως της περιγραφής του τρόπου με τον οποίο έγινε το ατύχημα. Βοήθεια ουσιαστική θα δώσει η κλινική εικόνα του πάσχοντα, καθώς και οι αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις, εφόσον τούτο κριθεί αναγκαίο. Επιβεβαίωση της διαγνώσεως θα δώσουν και οι απεικονιστικές μέθοδοι, καθώς και η αρθροσκόπηση.

Προκειμένου περί αρθρώσεων και στην περίπτωση που δεν καταστεί δυνατή η διάγνωση, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, τότε η αρθροσκόπηση καλείται να δώσει τη λύση. Η αρθροσκόπηση, ανήκει στις ενδοσκοπήσεις και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία το 1912. Σήμερα αποτελεί καθιερωμένη διαγνωστική και χειρουργική μέθοδο αντιμετωπίσεως των αρθρικών βλαβών. Επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο του εσωτερικού της αρθρώσεως, διάγνωση και επιτέλεση σειράς χειρουργικών πράξεων δια ειδικών εργαλείων, δια-μέσου μικρών τομών, που επιτρέπουν την άμεση κινητοποίηση, τις περισσότερες φορές, του τραυματία.

Η θεραπεία, ανάλογα με την βαρύτητα της κακώσεως και την ηλικία του τραυματία, διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική. Η συντηρητική θεραπεία, περιλαμβάνει μια σειρά από μέτρα που σκοπό έχουν να ελαχιστοποιήσουν την έκταση της κακώσεως και να βοηθήσουν τον οργανισμό στην αποκατάσταση της βλάβης.

Τα μέτρα αυτά είναι:

•     η άμεση τοποθέτηση πάγου για την πρόληψη ή τον περιορισμό του αιματώματος
•     η ακινητοποίηση του τραυματισμένου μέλους
•     η τοποθέτηση του μέλους σε ανάρροπη θέση για τον περιορισμό του αιματώματος
•     η ανάπαυση
•     η ανάταξη του κατάγματος και η ακινητοποίηση με γύψινο επίδεσμο, νάρθηκα ή κηδεμόνα
•     η λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και η καθοδηγούμενη φυσικοθεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία, περιλαμβάνει μία σειρά από χειρουργικές πράξεις που σκοπό έχουν να επαναφέρουν τον τραυματία στην προ τραυματισμού κατάσταση.
Οι πράξεις αυτές είναι:

•     η παροχέτευση αιματώματος ή του αιμάρθρου
•     η συρραφή των τραυματισθέντων μαλακών μορίων
•     η πλαστική των τραυματισθέντων μαλακών μορίων, που δεν είναι δυνατόν να αποκατασταθούν με άλλο τρόπο
•     η οστεοσύνθεση του κατάγματος

Επιπλοκές

Τόσο κατά τη συντηρητική αγωγή, όσο και κατά τη χειρουργική, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν διάφορες επιπλοκές που πιθανόν οφείλονται σε άγνοια, αλλά και σε λόγους άγνωστους, ή ακόμη και σε μη συμμόρφωση του πάσχοντα προς τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Πολλές από αυτές τις επιπλοκές (εφόσον διαγνωστούν εγκαίρως), είναι δυνατόν να θεραπευτούν, ενώ άλλες υπάρχει πιθανότητα να μην οδηγηθούν σε πλήρη θεραπεία.

Πρόληψη

Η όσο το δυνατόν ταχύτερη επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες του ερασιτέχνη ή επαγγελματία τραυματισθέντος αθλητή, αποτελεί τον επιθυμητό στόχο, όχι μόνο του ιδίου, αλλά και των πάσης φύσεως παραγόντων και οπαδών της ομάδος του. Η επιθυμία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες αποφάσεις, όταν αυτοί που θα τις πάρουν, αγνοούν τη φύση, την έκταση, το είδος θεραπείας, αλλά και τη χρονική διάρκεια της αποθεραπείας, που απαιτείται για να επανέλθει ο τραυματίας αθλητής στο ίδιο - με το προ τραυματισμού του - επίπεδο αθλητικής δραστηριότητος.

Προστατευτικά μέσα

Σημαντική βοήθεια προς την κατεύθυνση της προλήψεως αποτελούν:

•     η καλή φυσική κατάσταση
•     η καλή προετοιμασία
•     η σωστή διατροφή
•     η χρήση καταλλήλων υποδημάτων
•     η χρήση κηδεμόνων
•     η αποφυγή φαρμακευτικών ουσιών για τη βελτίωση της αποδόσεως του αθλητή

Γενικώς οι αθλητικές κακώσεις, επηρεάζουν αρνητικά, τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία. Ανακόπτουν το πρόγραμμα ασκήσεων ενός αθλητή και επηρεάζουν την ομάδα στην οποία ανήκει, ενώ απαιτείται, αρκετές φορές, μεγάλο χρονικό διάστημα για να επανέλθει ο αθλητής στο πρότερο επίπεδο αθλητικής δραστηριότητος.

Ο καλύτερος τρόπος αντιμετωπίσεως της αθλητικής κακώσεως είναι η πρόληψη.