Η σπονδυλική στήλη είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέρη του σώματος μας. Αποτελείται από ξεχωριστά οστέινα σώματα (σπόνδυλοι) που ενώνονται μεταξύ τους με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, που την κάνουν ευλύγιστη. Περιβάλλεται από ισχυρούς μύες και συνδέσμους που την ενισχύουν και την προστατεύουν. Ο νωτιαίος μυελός είναι μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος και βρίσκεται μέσα στη σπονδυλική στήλη που τον προστατεύει. Οι νευρικές ρίζες ξεκινούν από το νωτιαίο μυελό και μεταφέρουν ερεθίσματα από και προς τον εγκέφαλο.
Τί είναι η σκολίωση;
Κοιτώντας έναν άνθρωπο από πίσω η σπονδυλική του στήλη είναι σχεδόν ίσια/ευθεία. Σε μερικούς ανθρώπους, όμως σχηματίζονται κάποιες καμπύλες. Αυτό ονομάζεται σκολίωση. Η καμπύλη μπορεί να είναι σε ένα μικρό τμήμα ή σε ολόκληρη τη σπονδυλική στήλη.
Αιτίες σκολίωσης
Στους περισσότερους ανθρώπους (80%) που έχουν σκολίωση δε βρίσκεται καμία αιτία (ιδιοπαθής σκολίωση). Αυτός ο τύπος σκολίωσης αφορά κυρίως κορίτσια και συνήθως αναπτύσσεται στην ηλικία των 10 έως 16 ετών. Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με σκολίωση λόγω ανώμαλης ανάπτυξης της σπονδυλικής τους στήλης (συγγενής σκολίωση). Άλλοι έχουν μια νευρολογική ή συνδρομική διαταραχή που τους προκαλεί τη σκολίωση (νευρομυϊκή ή συνδρομική σκολίωση). Η σκολίωση δεν προκαλείται από τη μεταφορά βαριών αντικειμένων (σχολικές τσάντες κ.ά.), αθλητικές δραστηριότητες ή λάθος στάσεις κατά τον ύπνο ή το κάθισμα.
Διάγνωση της σκολίωσης
Η σκολίωση γίνεται πιο εμφανής όταν σκύβουμε με τα χέρια χαλαρά και τα γόνατα ίσια. Σε αυτήν την στάση διακρίνεται μια προπέτεια (ύβος) στο ύψος της σκολίωσης. Στην όρθια στάση μπορεί να υπάρχει μια ασυμμετρία ύψους των ώμων, όπως επίσης και μια ασυμμετρία του κορμού.
Κλινική εξέταση για σκολίωση
Ακτινογραφία παιδιού με σκολίωση.
Η ακτινογραφία είναι μια χρήσιμη εξέταση τόσο για τη μέτρηση της σκολίωσης, όσο και για την παρακολούθηση της εξέλιξής της. Ωστόσο, μπορούμε να αποφύγουμε τις πολλές ακτινοβολίες χρησιμοποιώντας τη φωτομετρία της σπονδυλικής στήλης (DIERS, SPINOMETRY). Αυτό είναι ένα είδος "φωτογράφησης" της πλάτης, η οποία καταγράφεται μέσω ενός λογισμικού στον υπολογιστή. Με αυτό τον τρόπο έχουμε μια έμμεση αξιολόγηση της σκολίωσης (όχι αξιόπιστη), όπου αν παρατηρήσουμε κάποια επιδείνωση, τότε θα χρειαστεί να κάνουμε και ακτινογραφία.
Πόσο φαίνεται η σκολίωσή μου;
Η σκολίωση μπορεί να φαίνεται και να απασχολεί περισσότερο αυτόν που την έχει, παρά τους γύρω του.
Πρόγνωση
Αυτοί που έχουν σκολίωση δεν πάσχουν περισσότερο από οσφυαλγία σε σχέση με εκείνους που έχουν ευθεία σπονδυλική στήλη. Οι ήπιες και μέτριες σκολιώσεις (<30ο) στο τέλος της ανάπτυξης (18-20 ετών), έχουν μικρές πιθανότητες να εξελιχθούν με την ηλικία. Αντιθέτως μεγαλύτερες σκολιώσεις (>30ο) είναι πιθανό να επιδεινωθούν.
Θεραπεία της σκολίωσης
Οι ήπιες σκολιώσεις δε χρειάζονται θεραπεία. Μεγαλύτερες σκολιώσεις (σε παιδιά που ακόμη αναπτύσσονται) χρειάζονται τακτική παρακολούθηση. Μετά το τέλος της ανάπτυξης, επανεξέταση χρειάζεται, μόνο αν η σκολίωση μεγαλώσει ή γίνει επώδυνη. Η θεραπεία για μεσαίες και μεγάλες σκολιώσεις περιλαμβάνει:
- Άσκηση (για να διατηρήσει την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι για να διορθώσει την παραμόρφωση).
- Κηδεμόνας (Boston, Chenneau, Spinecor).
- Χειρουργική επέμβαση.
Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την κατάλληλη θεραπεία.
Τί είδους ασκήσεις να κάνω;
Ο σκοπός της άσκησης είναι η διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης, ευλυγισίας και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης, όχι όμως διόρθωσης της παραμόρφωσης. Όλες οι ασκήσεις ελεύθερου σώματος (χωρίς βάρη) είναι κατάλληλες, όμως πιο χρήσιμες είναι οι ασκήσεις διάτασης και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης. Ένας φυσικοθεραπευτής θα μπορούσε να σας προτείνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης. Υπάρχουν ειδικά προγράμματα φυσικοθεραπείας (SEAS, SCHROTH) που σε συνδυασμό με τη χρήση κηδεμόνα μπορούν να βελτιώσουν το στήσιμο του κορμού.
Θα πρέπει να σταματήσω κάποιες δραστηριότητες;
Όχι. Δεν υπάρχει λόγος να περιορίσετε καμιά δραστηριότητα λόγω της σκολίωσης. Μπορείτε να έχετε μια απολύτως φυσιολογική ζωή κάνοντας τα αγαπημένα σας αθλήματα ή δραστηριότητες.
Κηδεμόνες σκολίωσης
Αυτοί οι κηδεμόνες έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν ώστε να αναπτυχθούν οι σπόνδυλοι στη σωστή κατεύθυνση και να μην οδηγηθούν σε παραμόρφωση. Είναι πιο αποτελεσματικοί σε ανθρώπους με μεσαίες σκολιώσεις (μεταξύ 20ο-40ο) που ακόμη βρίσκονται στην ανάπτυξη. Οι κηδεμόνες αυτοί είναι λιγότερο χρήσιμοι σε μεγαλύτερες σκολιώσεις και σε ηλικίες άνω των 18 ετών.
Κηδεμόνας Boston
Οι κηδεμόνες αυτοί είναι εφαρμοστοί και φτιαγμένοι από λεπτό πλαστικό (Boston, Cheneau, Dynamic Derotation Brace). Κατασκευάζονται στα μέτρα του σώματος σας και είναι επενδυμένοι από μαλακό υλικό για να είναι πιο άνετοι όταν τους φοράτε. Μπορούν να φορεθούν κάτω από τα ρούχα. Κάποιοι κηδεμόνες είναι φτιαγμένοι μόνο από ιμάντες (Spinecor). Αυτοί είναι καλύτερα ανεκτοί από τα παιδιά, όμως λιγότερο αποτελεσματικοί. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει πόσες ώρες την ημέρα πρέπει να τον φοράτε. Πιθανόν να χρειαστεί να τον φοράτε μέχρι την ολοκλήρωση της σκελετικής ωρίμανσης, που συμβαίνει συνήθως στην ηλικία περίπου των 17-18 ετών.
Χειρουργική επέμβαση
Όταν η σκολίωση είναι μεγαλύτερη των 40° δίνει ένδειξη για χειρουργική αποκατάσταση. Η παραδοσιακή επέμβαση προϋποθέτει “δέσιμο” της σπονδυλικής στήλης. Αυτό γίνεται με τη χρήση οστικών μοσχευμάτων και υλικών σπονδυλοδεσίας (βίδες και ράβδοι) με τα οποία διορθώνουμε και σταθεροποιούμε τη σπονδυλική στήλη. Με την παραδοσιακή επέμβαση επιτυγχάνονται πολύ καλές διορθώσεις της σκολίωσης. Επειδή η σπονδυλοδεσία αναστέλλει περαιτέρω ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης, αυτή γίνεται κοντά στη σκελετική ωρίμανση δηλαδή στην ηλικία των 12-16 ετών. Όταν πρέπει να σταθεροποιήσουμε τη σπονδυλική στήλη σε μικρότερες ηλικίες ή δεν θέλουμε να σπονδυλοδέσουμε, τότε χρησιμοποιούμε νεότερα συστήματα που δε “δένουν” την σπονδυλική στήλη (Apifix, Shilla, Magec, VBS, VBT). Τα συστήματα αυτά επιτρέπουν περαιτέρω ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης.
